Dış Gebelik – Ektopik Gebelik
Dış Gebelik Nedir? Dış Gebelik Nasıl olur?
Dış gebelik, fetüsün normalde uterus yani rahim içine yerleşmesi gerekirken buraya yerleşmeyip uterus dışında bir yere yerleşmesi durumudur. Bu yerleşim çoğunlukla tüplere olur. Daha nadir olarak yumurtalığa ve karın içine olabilir. Başka yere yerleşim tehlikelidir, çünkü uterus dışında hiç bir organ bebeğin yerleşmesi, büyümesi ve beslenmesi için uygun değildir.
Dış Gebelik Belirtileri
Dış gebelik çoğunlukla sinsidir, gebelik belirtileri dışında belirti vermeyebilir. Bazen lekelenme şeklinde kanama, kasık ağrısı, ilerlemiş olgularda baş dönmesi, halsizlik, renkte soluklaşma, bayılma, soğuk terleme, şok şeklinde kendini gösterebilir.
Dış gebelik nasıl anlaşılır ?
Dış gebeliğin tanısı 2 günde bir beta hcg takipleri ile ve ultrason takipleri ile konur. 2 günde bir yapılan beta hcg tetkikindeki değerin yaklaşık 2 katına çıkması gereklidir. Nadir durumlarda 1,5 kat arttığı halde dış gebelik olmayan, ya da 2 kat arttığı halde dış gebelik saptanan olgular da mevcuttur. Tanı koymak erken dönemde kolay değildir.
Örnek olarak fetüsün tüpe yerleştiğini düşünelim, tüpe yerleşen fetüs orda bir müddet büyür ama daha sonra artık gerilime karşı koyamayan tüp patlar, hem zarar görür hem de karın içine aşırı kanama olur. Acil olarak müdahale ve ameliyat gereklidir. Aksi halde hayatı tehdit eden durumlar ortaya çıkabilir.
Dış gebelik sınırlı durumlarda ilaç ile de tedavi edilebilir. İlaç tedavisi deneyebilmek için hasta ve gebelik ile ilgili bazı şartların uygun olması gerekir. Her dış gebelik ilaç ile tedavi edilemez. Hatta şartlar uygunken yapılan ilaç tedavisi de bazen başarısız olabilir. Dış gebelik ilaç tedavisi için Metotreksat 1 mg/kg kullanılır. Metotreksat normalde kanser ilacıdır. Hızlı bölünen hücreler üzerine etkilidir. İlacı kullanma mantığı yanlış yere yerleşen ve hızlı bölünen fetal hücrelerin canlılığını ortadan kaldırmaya yöneliktir. Metotreksat verildikten ancak 1 hafta sonra tedavinin başarılı olup olmadığı anlaşılabilir.
Dış gebelik kesin tedavisi ameliyattır. Bu ameliyat kapalı yani laparoskopik yapılabileceği gibi açık cerrahi olarak da yapılabilmektedir. Hangisinin tercih edileceği hastaya ve tedavi olunan yerin şartlarına bağlıdır.
Dış gebelik tanısı konduktan sonra eğer hasta ilaç tedavisi için uygun değilse hemen ameliyat planlanır. Eğer hasta şokta değilse ameliyat öncesi tahliller yapılır, gerekli durumda kan hazırlatılır. Hasta ameliyata alınır, açık cerrahi yapılacaksa sezeryan kesisi kadar bir kesi ile batına girilir. İlk önce eksplorasyon yapılır. Yani batın içi değerlendirilir. Ne kadar kanama olmuş, kanama nerden kaynaklanıyor, gebelik nereye yerleşmiş tam olarak tespit edilir. Daha sonra hangi şekilde ameliyat yapacağımıza karar veririz. Bazı durumlarda gebelik ürünü tüpe kesi yaparak çıkarılır, çıkarılan yer açık bırakılabilir (Salpingotomi), ya da kesi yapılan tüp kısmı teğellenip bırakılabilir (Salpingostomi). Bazen de tüp çok zarar görmüş olabilir. Bu durumda tüpün tümü çıkarılır (Salpenjektomi).
Tüpün tamamı çıkarıldığında doğurganlık sadece %20 oranında etkilenir. Bir sonraki ay hastanın gebe kalma ihtimali %20 azalır. Eğer salpingotomi ya da salpingostomi yapılırsa doğurganlık düşmez ama bir sonraki gebelikte dış gebelik olma ihtimali normalin 10 katına çıkar. Yani ameliyatta hangi yöntemi seçeceğimiz çok önemlidir.
Dış gebelik ameliyatı yaklaşık 30-60 dakika sürer. Görünmeyen dikişlerle kesi yeri estetik olarak kapatılır. Hasta 2 gece hastanede yatar ve daha sonra taburcu edilir. 1 hafta sonra kontrole çağırılır. Dış gebelik ameliyatından sonra ilişki kısıtlanmaz. Hasta taburcu olur olmaz banyo yapabilir.
Laparoskopik dış gebelik ameliyatında göbek deliği altından bir kamera ile girilir daha sonra aşağı sağ ve aşağı soldan aplikatörler girilerek aynı ameliyat kapalı olarak yapılır. Ameliyat 60-120 dakika sürer. Hastanede 1 gece kalınır ve taburcu edilir. 1 hafta sonra kontrole çağırılır.
Dış gebelik ameliyatı sırasında çıkarılan materyal patolojik inceleme için laboratuvara gönderilir.Ameliyat sonrası hastanın kan kaybı replasman ile yerine konur.